Muzeum – lata tworzenia
Osoby, które miały okazję zobaczyć zbiory Izby Pamięci Narodowej, we wpisach do księgi gratulowały jej organizatorowi,
wyrażały podziw, a w wielu przypadkach były to również podziękowania.
Głównie dziękowano za to, że ktoś ocalił te wszystkie ważne i mniej ważne pamiątki od zapomnienia. Podziwiano trud i własny wysiłek Bogusława Kicia oraz jego pomocników.
Pierwszego honorowego wpisu do Złotej Księgi dokonał sam organizator Izby Pamięci: „Jestem szczęśliwy, że udało mi się zgromadzić wiele wspaniałych eksponatów tworząc Izbę Pamięci Narodowej w szkole, w której pracuję. Obrazuje ona postawę i działalność patriotyczną ludzi związanych z naszym sadowieńskim środowiskiem”.
Niewątpliwy sukces Izby Pamięci nie był uwieńczeniem marzeń Bogusława Kicia. Cały czas miał jeszcze drugie pragnienie – stworzyć ekspozycję na dużo szerszą skalę…
…Początkowo zbieranie materiałów ograniczał do zbierania dokumentów obrazujących działalność szkolnictwa, działalność administracyjną sołectw, gminy, powiatu. Ważną pozycję stanowiły dokumenty mówiące o stosunkach dworu do chłopów pańszczyźnianych. Następna faza zainteresowań to rodowody wsi gminy Sadowne, życie codzienne, praca i kultura ich mieszkańców. W bardzo krótkim czasie udało się nazbierać tak dużo eksponatów, że można było realnie pomyśleć o zorganizowaniu sali ekspozycyjnej i o bliskim otwarciu muzeum.
Zakres tematyki zbieractwa rozszerzył się z chwilą zaistnienia w szkole w Sadownem warunków lokalowych do przechowywania i eksponowania zbiorów. Powstał pomysł umieszczenia ich w oddzielnym budynku. Był to parterowy, drewniany budynek, w którym znajdowało się osiem pomieszczeń zaadoptowanych na cele muzeum. Został on zbudowany przez Niemców podczas okupacji, a młodzieży miejscowego liceum służył do końca 1965 r. jako internat. Natomiast do połowy lat siedemdziesiątych był użytkowany jako mieszkania dla nauczycieli. Po wybudowaniu Domu Nauczyciela (przy ul. Grunwaldzkiej), bursa została oddana do użytku dyrektora Kicia. Kilkuletnie, uciążliwe i zupełnie bezinteresowne prace sadowieńskich kolekcjonerów zostały uwieńczone sukcesem.
Zbieranie eksponatów odbywało się w przeróżny sposób… Podczas penetracji terenu ujawniła się mnogość materiału etnograficznego, dotyczącego przede wszystkim kultury materialnej. W związku z tym wkrótce zaistniała konieczność znalezienia dodatkowych pomieszczeń na eksponaty, które swymi wymiarami nie mieściły się w baraku. Stąd też czynem społecznym nauczycieli, uczniów i pracowników Zbiorczej Szkoły Gminnej w Sadownem został wybudowany obiekt o wymiarach 15X7 m.
Eksponaty w Muzeum rozmieszczono tematycznie, w poszczególnych działach. Prawie każdy dział znajdował się w oddzielnym pomieszczeniu (w chwili otwarcia muzeum zaprezentowano łącznie osiem działów, które początkowo, do 1983 r. rozmieszczone były w sześciu pomieszczeniach baraku oraz w dobudowanej „powozowni”. Zgromadzono około 2000 eksponatów. Łączna powierzchnia pawilonu muzealnego wynosiła 160 m2 i „powozowni” 105 m2.
Ofiarności mieszkańców regionu, zmysłowi organizatorskiemu inicjatora zawdzięczać należy fakt, iż w dniu 11 czerwca 1978 r. odbyła się uroczystość otwarcia muzeum. Uświetnił ją festiwal zespołów harcerskich i Kół Gospodyń Wiejskich oraz kiermasz sztuki ludowej.
Od chwili otwarcia dla zwiedzających Muzeum Ziemi Sadowieńskiej akcja powiększania zbiorów trwała nadal – największy przyrost eksponatów nastąpił w latach osiemdziesiątych, według stanu inwentaryzacji z 1983 roku Muzeum zgromadziło około 2500 eksponatów, które tematycznie zostały rozmieszczone w siedmiu salach muzeum i „powozowni”. Zwiedzającym proponowano następujące działy tematyczne:
– archeologia i historia,
– dawne narzędzia i sprzęt rolniczy,
– umeblowanie izby wiejskiej i sprzęt gospodarstwa domowego,
– narzędzia rzemiosła i przemysłu wiejskiego,
– bartnictwo, łowiectwo, rybołówstwo,
– oświata i kultura,
– piśmiennictwo.
Do końca lat osiemdziesiątych funkcjonowanie Muzeum odbywało się w sposób dynamiczny, a jego kustosz – Bogusław Kić, pomimo wielu trudności, umacniał rangę placówki, jednocześnie walcząc o poprawę jej warunków lokalowych. Rolę opiekuna i kustosza pełnił od początku istnienia Izby Pamięci Narodowej, a następnie (do roku 1990) Muzeum Ziemi Sadowieńskiej, które w dniu 18.05.1999 r. oficjalnie utworzył i przejął pod swoje „skrzydła” Uchwałą nr 10/59/99 sadowieński Samorząd.
Źródła:
– „Muzeum Ziemi Sadowieńskiej w latach 1973 – 1998”, Jolanta Kuziak – praca magisterska WSRP Siedlce, Siedlce 1999
– fotografie ze zbiorów Muzeum Ziemi Sadowieńskiej
