Alergie pokarmowe w szkole

Z diety uczulonych dzieci należy wykluczyć pokarmy powodujące objawy alergiczne.

Jeśli nie można ustalić, które produkty są odpowiedzialne za reakcję uczuleniową, dziecko powinno zrezygnować z żywienia się w stołówce szkolnej i przynosić jedzenie z domu.

Mimo spotykanych narzekań na jakość posiłków w szkolnej stołówce, dzieci powszechnie z niej korzystają. Obserwuje się jednak stały wzrost liczby zarówno rzeczywistych przypadków alergii pokarmowej, jak i tzw. rzekomej alergii, czyli nietolerancji pewnych pokarmów. I jedno, i drugie zjawisko przejawia się w podobny sposób (pokrzywka, wyprysk, astma itp.). Z biologicznego punktu widzenia sposób ich działania jest jednak całkowicie odmienny. W celu pełnego wyjaśnienia, z czym w danym przypadku mamy do czynienia, należy bezwzględnie omówić ten problem z dzieckiem, jego rodzicami i lekarzem.

Stołówka.

Pokarmy, środki konserwujące i barwniki odpowiedzialne za chorobę dziecka muszą być znane personelowi stołówki. Uczulenie najczęściej powodują jajka, a u małych dzieci mleko, pszenica, soja i orzeszki ziemne. Czynniki odpowiedzialne za alergię pokarmową zmieniają się w zależności od pojawienia się kolejnych nawyków i skłonności żywieniowych. Obecnie obserwujemy u dzieci uczulenie na orzeszki ziemne, a przecież są one obecne we wszelkich typach produktów. Odczyny alergiczne wywoływane przez ten smakołyk potrafią mieć bardzo gwałtowny i dramatyczny przebieg.

Automaty sprzedające gotowe potrawy.

Automaty zwykle są wypełnione napojami gazowanymi i przekąskami, które zawierają liczne środki konserwujące, zapachowe i barwiące, wyjątkowo niebezpieczne dla alergicznych dzieci.

Alergeny występujące poza szkołą

Zajęcia lekcyjne poza budynkiem szkoły, letnia wycieczka lub uprawianie sportów na boisku mogą przekształcić się w przykre doświadczenie. Nie dajmy się zaskoczyć!

Pyłki roślin są najbardziej znanymi alergenami, a najczęstszym typem powodowanej przez nie alergii jest katar sienny. Rodzaj pyłków zależy od warunków środowiskowych panujących w danym kraju. Skandynawowie są bardziej skłonni do uczulenia na pyłki brzozy srebrzystej niż na pyłki traw. Włosi, Hiszpanie i inni mieszkańcy rejonu Morza Śródziemnego cierpią głównie z powodu pylenia pomurnika. W takich krajach jak Wielka Brytania, Francja, Belgia i Niemcy „winowajca” zmienia się wraz z porą roku, poczynając od drzew, przez trawy do ziół. W północnej Afryce najczęstszym źródłem pyłków są trawy.

Mimo że dziecko w niebezpiecznym dla siebie okresie zażywa lekarstwa, które umożliwiają prowadzenie względnie normalnego trybu życia, powinno być jednak wtedy zwalniane z zajęć na świeżym powietrzu.

Owady takie jak pszczoły, osy i szerszenie, a więc mające żądło, mogą być niebezpieczne nawet wtedy, gdy są martwe. U dziecka uczulonego na ich jad objawy mogą pojawić się w ciągu kilku minut po użądleniu. Może to być zaczerwienienie i świąd skóry, trudności w oddychaniu, uczucie duszenia się, a nawet utrata przytomności. Po usunięciu owada należy na użądlone miejsce położyć torebkę z lodem i starać się uspokoić dziecko. W przypadku wystąpienia takich objawów jak bladość, duszność czy wysypka, natychmiast wezwać karetkę pogotowia ratunkowego.

Jeśli w przeszłości dziecko przebyło poważne odczyny po użądleniu owadów, powinno mieć przy sobie ampułkę adrenaliny do podania w nagłej potrzebie. Starsze dzieci często same potrafią wstrzyknąć sobie lekarstwo, ale i tak zawsze potrzebują psychicznego wsparcia. Nawet po wykonaniu zastrzyku dziecko, które już kiedyś miało poważny odczyn po użądleniu, powinno jak najszybciej znaleźć się pod opieką lekarza.

Alergia i uprawianie sportu

Głównym zagrożeniem dla dziecka uczestniczącego w gimnastyce i zajęciach sportowych jest wystąpienie napadu astmatycznego. Może pojawić się także pokrzywka lub odczyn anafilaktyczny. Zapoznajmy się z nimi po kolei.

Należy zawsze pamiętać, że uprawianie sportu jest niezbędne dla prawidłowego wzrostu oraz psychicznego i uczuciowego rozwoju dziecka. Nawet astma oskrzelowa nie jest powodem, by w jakikolwiek sposób ograniczać jego aktywność ruchową. Jeżeli choroba stanowi poważną przeszkodę w zajęciach fizycznych, konieczne jest odpowiednie dobranie leków przeciwastmatycznych.

Jak uniknąć wystąpienia napadu astmy.

Astma oskrzelowa wymaga leczenia, stałej opieki lekarskiej i regularnego przyjmowania odpowiednich środków. Często przed rozpoczęciem zajęć fizycznych potrzebna jest dodatkowa dawka leku. Lekarz rodzinny lub pediatra muszą systematycznie badać czynność oddechową dziecka. Wyniki tych analiz są podstawą oceny jego wydolności wysiłkowej. Nawet wówczas, gdy oddech dziecka jest w spoczynku prawidłowy, wysiłek fizyczny może sprowokować napad astmy. Lekarz może zlecić zwiększenie dawki leku zapobiegającego napadom, a dziecko będzie mogło normalnie ćwiczyć.

Dzieci z katarem siennym lub innymi objawami uczulenia na pyłki powinno się jednak zwalniać z zajęć na wolnym powietrzu w okresie pylenia.

To, czy dziecku z astmą uda się powrócić do zajęć sportowych, w znacznej mierze zależy od zrozumienia problemu choroby, cierpliwości i czujności nauczyciela wychowania fizycznego czy trenera.

Sport poza terenem szkoły.

U niektórych dzieci z astmą przeciwwskazana jest jazda konna z powodu nadwrażliwości na sierść tego zwierzęcia. Przed biegami przełajowymi lub innymi zajęciami wytrzymałościowymi konieczny jest specjalny trening pod nadzorem lekarza lub pielęgniarki. Dzieci z astmą powinny unikać głębokiego nurkowania w morzu, chyba, że lekarz im to zaleci. Należy natomiast zachęcać je do pływania.

Nieodpowiednie leczenie lub niezrozumienie i niewłaściwe stosowanie zalecanych leków sprawiają, że nie zauważa się sportowych talentów wśród dzieci z astmą. Tymczasem wielu sportowców, także cieszących się międzynarodową sławą mistrzów olimpijskich i świata choruje na astmę, a ich osiągnięcia są dowodem, że właściwe leczenie zapewnia niczym nie ograniczone możliwości prowadzenia sportowego trybu życia.

Anafilaksja i pokrzywka wywołane przez wysiłek fizyczny.

Na szczęście problemy te nie są zbyt częste. Gdy nauczyciel wychowania fizycznego zapozna się z opinią lekarza i zna wszystkie zagrożenia, wówczas będzie dbał o to, aby dziecko nie zapomniało o zastosowaniu odpowiedniego środka. Najczęściej oznacza to przyjmowanie przed wysiłkiem fizycznym leków przeciwhistaminowych lub stosowanie specjalnego preparatu podobnego do adrenaliny, aplikowanego przy pomocy inhalatora. Należy pamiętać, że ryzyko wystąpienia ciężkich odczynów w przebiegu astmy jest większe wówczas, gdy wysiłek następuje bezpośrednio po posiłku.

Uczulenie na leki

Teoretycznie ryzyko uczulenia na leki w szkole jest minimalne. Szczególną ostrożność należy jednak zachowywać w stołówkach. W karcie lub książeczce zdrowia dziecka powinny być wymienione wszystkie leki, na które jest ono nadwrażliwe. Dzieci uczulone powinny być zaopatrzone w odpowiednią informację w postaci znaczka lub bransoletki z wygrawerowaną nazwą leku (lub leków), na które reagują objawami alergii.

Niepożądanych objawów powodowanych przez leki nie należy mylić z uczuleniem na leki.

Alergie i wielki świat

Lista obecnych w miejscu pracy substancji, które mogą spowodować uczulenie, jest długa.

Młodzi ludzie cierpiący na alergię muszą brać to pod uwagę w momencie wyboru swojej kariery zawodowej. Na przykład ktoś uczulony na psy i koty nie powinien decydować się na zawód weterynarza.

Osoby alergiczne mają silniejsze objawy przy pewnych typach alergii zawodowej, jednak może się ona rozwinąć także u pracowników nie mających zwykle skłonności do uczuleń.

Na koniec wiadomość pocieszająca – z wiekiem wiele alergii ustępuje lub zmniejsza swą intensywność. Ważne jest też, aby rozpoznać przyczynę niepożądanych objawów u dziecka – służą temu testy skórne, które wykonują Gabinety Alergologiczne. Bez nich nie ma mowy o prawidłowych działaniach zmniejszających lub likwidujących te dolegliwości.

Agata Tabor – pielęgniarka szkolna

Na podstawie: „Alergie u dzieci w wieku szkolnym” – The UCB Institute of Allergy