Dysfunkcja zwana Zespołem Aspergera

Jest to zaburzenie rozwoju mieszczące się w spektrum autyzmu.

Charakteryzuje się upośledzeniem komunikacji dwustronnej, komunikacji słownej i pozasłownej, niechęcią do zaakceptowania zmian, brakiem giętkości myślenia oraz bardzo szczególnymi zainteresowaniami.

Mocną stroną osób z AS jest zapamiętywanie faktów, dat, postaci. Wielu z nich jest uzdolnionych matematycznie. Istnieje duża rozbieżność w nasileniu symptomów w tym zespole: dziecko z łagodną formą, które nie było zdiagnozowane może po prostu wydawać się trochę dziwne, ekscentryczne. Mówiąc ogólnie – trudnością dla takiego dziecka jest nawiązanie przyjaźni z powodu braku zrozumienia tych drobnych aspektów życia społecznego opisujących, jak to zrobić. Posługiwanie się mową jest troszkę dziwaczne, ponieważ przenoszone jest dokładne znaczenie tekstu czytanego lub słyszanego (brak zrozumienia żartów, figur retorycznych). Dzieci takie są najszczęśliwsze, jeżeli poruszają się według ustalonych schematów w uporządkowanym świecie. Jeżeli mają kłopot z podjęciem decyzji (bardzo często) wycofują się do ulubionych zajęć.

Uwielbiają pochwały, wygrywanie, bycie pierwszym. Problem natomiast stanowią porażki, stawienie czoła krytyce. Złe zachowanie często jest wynikiem niemożliwości w porozumieniu się, kłopotów ze zrobieniem czegoś, frustracji. Dzieci takie potrzebują miłości, czułości, troski, cierpliwości i zrozumienia. Chronione w ten sposób rozkwitają.

Dzieci z AS są najczęściej inteligentne, szczęśliwe i kochające. Jeżeli spróbujemy przebić się do ich wewnętrznego świata możemy im pomóc w znalezieniu swojego miejsca w społeczności. Dzieci te mają silną potrzebę skończenia raz rozpoczętego zadania, dobrze jest znaleźć metodę na rozładowanie stresu, jaki w takich przypadkach powstaje. Skuteczne jest poinformowanie, że daną czynność należy skończyć w x minut – dla dzieci starszych. Dla młodszych mogą pomóc sugestie, aby zapisać grę (program komputerowy), włożyć zakładkę do książki. W miarę dorastania dzieci niektóre problemy zmniejszają się, ale też – jak i z innymi dziećmi – pojawiają się nowe. Niektórzy nastolatkowie mogą odczuć brak przyjaźni jako duży problem, ponieważ próbują takową nawiązać jakimiś swoimi sposobami, ale trudną ją im podtrzymać. Nie jest to regułą. Wiele związków koleżeńskich może trwać długo. Wiele umiejętności socjalnych musi być zapamiętanych (zakodowanych), aby ci młodzi ludzie mogli znaleźć swoje miejsce w społeczeństwie. Powinno się wykorzystywać każdą sytuację, aby to opisać, wytłumaczyć i powtarzać… powtarzać. Ciągle i ciągle – może któregoś dnia „zaskoczy” i trafi we właściwe miejsce.

Mówimy tu o prawie wszystkich możliwych problemach, jakie mogą wiązać się z zespołem Aspergera. Nie znaczy to, że wszystkie wystąpią u każdego dziecka. Każde z tych dzieci ma swój własny pułap osiągnięć i porażek – jak każdy z nas.

Uwaga! Wczesne rozpoznanie i rozpoczęcie terapii (zarówno dziecka, jak i całej rodziny) zwiększa szanse na zmianę zachowań dziecka, wypracowanie procedur radzenia sobie w różnych sytuacjach. Natomiast, jeśli dziecko nie uzyska właściwej pomocy, mogą wystąpić powikłania:

– nasilenie negatywnych zachowań,

– większa podatność na urazy,

– osiągnięcia szkolne poniżej realnych możliwości dziecka,

– niska samoocena,

– konflikty z rówieśnikami i dorosłymi,

– uzależnienia,

– depresja,

– zaburzenia lękowe.

Dzieci z zespołem Aspergera to zwyczajne dzieci, którym trudniej niż rówieśnikom dostosować się do wymagań otoczenia. Warto im pomóc, aby funkcjonowanie w świecie stało się dla nich łatwiejsze i aby w pełni mogły rozwijać się drzemiące w nich talenty. Jak pomóc?…

Dlatego uczeń powinien uczęszczać do szkoły ogólnodostępnej, ale z oddziałami integracyjnymi. Ma tam zapewnioną odpowiednią pomoc w postaci nauczyciela wspomagającego lub asystenta, który razem z nauczycielem prowadzącym jest w stanie pracować z nim. Jeżeli uczeń, u którego zdiagnozowano Zespół Aspergera, nie uczęszcza do klasy integracyjnej, to również „przysługuje” mu nauczyciel wspomagający.

Stawka jest duża. Przy odpowiedniej pracy z dzieckiem, prowadzonej w szkole, poradni PP oraz w domu, można zmniejszyć zaburzenia na tyle, że w przyszłości takie dziecko będzie w pełni samodzielne.

Jeśli obserwujesz u swojego dziecko trudności z komunikacją, brak zainteresowania relacjami społecznymi oraz dziwne stereotypowe zabawy – skorzystaj z pomocy:

– porozmawiaj z nauczycielem,

– skonsultuj się z lekarzem rodzinnym,

– jeśli nadal niepokoi Cię zachowanie dziecka, umów się na wizytę do psychiatry dziecięcego,

– jeżeli lekarz postawi diagnozę – spektrum autyzmu, zgłoś się do Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej, aby określić, na jakim poziomie rozwoju funkcjonuje Twoje dziecko. Podczas badań należy przedstawić dotychczasową dokumentację dziecka, na podstawie której będzie prowadzona obserwacja, a także badanie dziecka przez psychologa i pedagoga oraz obserwacja funkcjonowania dziecka w środowisku szkolnym/domu. Specjaliści przekażą wskazówki do dalszego postępowania, ewentualnie terapii dziecka, a Zespół Orzekający powoływany przez dyrektora Poradni wyda stosowne orzeczenie.

Aspergera nie można leczyć, ani tym bardziej wyleczyć. Terapie, seanse i integracje mają im pomóc w zaadoptowaniu się do środowiska, stworzeniu rodziny i karierze, natomiast farmakologicznie można leczyć co najwyżej choroby towarzyszące ludziom z ZA, jak np. nerwica natręctw czy depresja, z którymi zmaga się bardzo wiele osób z ZA. Jedną z ważniejszych terapii jest Trening Umiejętności Społecznych.

Danuta Chylińska – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej

Na podstawie:

– „Twórcze podejście do pracy z uczniem dysfunkcyjnym” – Projekt „Razem możemy wiele” współfinansowany przez Unię Europejską

– „Daj swojemu dziecku szansę żyć niezwykle zwyczajnie” – folder tematyczny, autor: Beata Chrzanowska-Pietraszuk, psycholog

– Internet – www.pzp.edu.pl

– własnych doświadczeń