NADPOBUDLIWOŚĆ PSYCHORUCHOWA czyli ADHD
Brak koncentracji, czyli ADHD – to zaburzenie, które dotyka coraz więcej dzieci. Rodzice, słysząc taką diagnozę, są przerażeni. Ale uwaga: dzieci nadpobudliwe często są wyjątkowo zdolne!
Z nadpobudliwością psychoruchową (ADHD) mamy do czynienia wtedy, gdy dochodzi do powstania przewagi procesów pobudzania nad procesami hamowania. ADHD występuje u ok. 5% dzieci w wieku szkolnym – częściej występuje u chłopców, ale i dziewczynki też mogą je mieć. U dziewczynek częściej zaobserwować można trudności z koncentracją uwagi, zorganizowaniem sobie pracy czy zabawy, zamyślanie się, impulsywność w udzielaniu odpowiedzi, niż nadmierną ruchliwość.
Objawy ADHD są niezależne od woli dziecka i nie są wynikiem jego złego charakteru, ani też skutkiem braku wychowania. Dziecko z ADHD wie, co powinno robić, ale często nie potrafi zapanować nad swoim zachowaniem. ADHD to cecha wrodzona, z którą dziecko się rodzi – tak, jak, np.: z kolorem oczu.
GŁÓWNE KATEGORIE OBJAWÓW ZESPOŁU NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ:
– zaburzenia koncentracji uwagi – trudność w skupieniu uwagi i słuchaniu innych, niedbałość o szczegóły, roztargnienie ciągłe zapominanie o czymś, niezorganizowanie,
– impulsywność – podejmowanie działań bez namysłu, często ryzykownych, nieumiejętność czekania na swoją kolej, niecierpliwość, przeszkadzanie innym,
– nadruchliwość – zaczyna się wiercić, bawić rękoma, wyłącza się z aktywności, jest gadatliwe i nie może powstrzymać się od mówienia, często ma trudność w kontynuowaniu rozpoczętego zadania i je porzuca.
OBJAWY U DZIECKA Z ZACHOWANIAMI ASPOŁECZNYMI:
– zachowanie agresywne: zastraszanie, terroryzowanie innych, stosowanie przemocy fizycznej, zmuszanie do wykonywania czynności seksualnych,
– zachowanie destrukcyjne: wandalizm, podpalenia, kradzieże,
– tendencja do kłamania,
– zaniedbywanie swoich obowiązków,
– skłonność do łamania zasad i norm społecznych: wagarowanie, ucieczki z domu, wczesna inicjacja seksualna.
CHARAKTERYSTYCZNE SYMPTOMY ZABURZEŃ OPOZYCYJNO – BUNTOWNICZYCH:
– częste zmiany nastroju,
– skłonność do irytacji i złoszczenia się,
– częste konflikty z dorosłymi,
– odmowa spełnienia próśb osób dorosłych,
– ciągłe kwestionowanie reguł postępowania określonych przez dorosłych,
– oskarżanie innych o własne niepowodzenie,
– niechęć do podejmowania współpracy z dorosłymi i rówieśnikami,
– szorstkość w obyciu,
– odrzucanie wszelkich autorytetów.
Nadpobudliwość można stwierdzić przede wszystkim na podstawie obserwacji, która jest podstawową metodą badawczą. Wywiad z rodzicami pozwala ustalić, od kiedy objawy te występują, jakie jest ich nasilenie i jak dziecko zachowuje się w domu.
GŁÓWNE ZASADY POSTĘPOWANIA Z DZIECKIEM NADPOBUDLIWYM:
– konsekwencja w postępowaniu, stawianie jasnych granic – co dziecku wolno, a czego nie można wykonać,
– należy wyznaczać niezbyt odległe cele działania i określić sposób ich realizacji (dziecko koncentruje się max. na 10 min.)
– systematyczne przyzwyczajanie i wdrażanie dziecka do finalizowania każdego rozpoczętego zadania,
– stała kontrola, przypominanie o obowiązkach oraz pomoc w ich realizacji.
Z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej często współwystępują specyficzne trudności w uzyskiwaniu umiejętności szkolnych takie jak: dysleksja, dysgrafia i dyskalkulia, co dodatkowo pogarsza sytuację szkolna dziecka.
Jeżeli dziecko, mimo wielu wysiłków rodziców i nauczycieli, nie poddaje się normalnemu sposobowi wychowania i nie są oni w stanie mu pomóc, wtedy niezbędna jest systematyczna terapia i leczenie farmakologiczne.
WSKAZANIA DO POSTĘPOWANIA W DOMU DZIECKIEM ZE ZDIAGNOZOWANYM ADHD:
– dziecko nadpobudliwe psychoruchowo powinno mieć zapewnioną atmosferę akceptacji i spokoju,
– należy być konsekwentnym w ustalaniu reguł, obowiązków i karceniu,
– osoba dorosła powinna kontrolować swoje emocje w kontakcie z dzieckiem nadpobudliwym, nie wolno jej reagować wybuchowo, gwałtownie,
– zawsze należy stwarzać poczucie bezpieczeństwa i dać dziecku do zrozumienia, że się je kocha, ale jest się konsekwentnym i wymagającym,
– wymagania stawia się w sposób jasny i klarowny, aby dziecko znało swoje obowiązki i wiedziało, jak ma się zachować w danej sytuacji,
– obowiązki domowe powinny być dostosowane do jego możliwości, a każdy przejaw chaosu przemilcza się. Zaś chwali się dobre wykonanie zadania oraz docenia się trud włożony w pracę, choćby dziecko wykonało ją mniej dokładnie,
– dzienny rozkład zajęć dziecka powinien być uporządkowany,
– należy ograniczyć czas oglądania telewizji, wyeliminować programy o treści agresywnej z dużym ładunkiem emocji i szybką akcją,
– podczas odrabiania lekcji należy wyeliminować dodatkowe bodźce, które mogą rozpraszać je (wyłączyć telewizor i radio, wyciszyć telefony i usunąć je z zasięgu wzroku ucznia, z biurka usunąć zabawki i inne gadżety,
– należy poznać i nauczyć się rozpoznawać sygnały ostrzegawcze i poprzedzające atak, by móc spokojnie interweniować, aby uniknąć wybuchu (odwrócić uwagę, spokojnie omówić konflikt).
Nadpobudliwość jest „przypadłością” uciążliwą dla osób pracujących z dziećmi na nią cierpiącymi. O wiele trudniej jest samym dzieciom, które są nadpobudliwe. Są to mądre dzieci, które widzą, że dzieje się z nimi coś dziwnego – uczą się i odnoszą porażki. Dzieci te same o sobie często mówią, że są głupie. Dziecko nadpobudliwe, gdyby tylko mogło wybierać, nie chciałoby być nadpobudliwym. Każdy, bowiem pragnie być chwalonym synem lub córką, grzecznym i zdolnym uczniem lub lubianym kolegą. Nauczyciele i rodzice mogą pomóc dziecku zaakceptować siebie oraz pomóc w osiąganiu sukcesów życiowych.
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi często jest określany, jako „choroba geniuszy”. Historia pokazuje, że wiele znanych osób w dzieciństwie miało zdiagnozowane to zaburzenia, a to nie przeszkodziło im w odniesieniu sukcesu.
Do słynnych nadpobudliwych osób zaliczają się m. in.: Albert Einstein, Leonardo da Vinci, piosenkarka Cher, Justin Timberlake, Liv Tyler…
GDZIE SZUKAĆ WSPARCIA?
- Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Węgrowie, ul. Piłsudskiego 23, 07 – 100 Węgrów, tel. (25) 792 47 00
- NPPP Centrum Wspierania Rozwoju, ul. Szamoty 42 A, 07 – 100 Węgrów, tel. 882 407 009
Danuta Chylińska – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej
Na podstawie:
- Bednarska T., Nadpobudliwość psychoruchowa [w]Rozpoznawanie i reedukacja uczniów o częściowo zaburzonym rozwoju psychomotorycznym, (red. M. Szurmiak), Kraków 1982.
- Spionek H., Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka, Warszawa 1965.
- Artykuły z Internetu i własne doświadczenia.
