Kamienie milczą, a my… będziemy pamiętać!
Przed południem 16 listopada 2021 roku w miejscowości Krupińskie odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicy upamiętniającej dwie osoby narodowości żydowskiej zamordowane tu przez Niemców podczas II wojny światowej.
Wjeżdżając do miejscowości Krupińskie od strony Sadownego, po prawej stronie na poboczu drogi zauważymy wyodrębnione już miejsce, w którym podczas II wojny światowej niemieccy żołnierze zamordowali dwie osoby narodowości żydowskiej. W miejscu ich pochówku umieszczono upamiętniającą to wydarzenie tablicę z napisem w trzech językach o treści: „Miejsce pochówku 2 Żydów zamordowanych przez Niemców w 1942 roku”. Fundacja „Pamięć, Która Trwa”. Tu właśnie, gdzie obok tablicy umieszczono dwa kamienie, 16 listopada zgromadzili się wszyscy uczestnicy uroczystości zorganizowanej przez Urząd Gminy w Sadownem i Fundację „Pamięć, Która Trwa”, mającej na celu oddanie hołdu dwóm osobom zamordowanym.
W uroczystości wzięli udział m.in. p.p.: Marek Renik – Wicestarosta Węgrowski, Waldemar Cyran – Wójt Gminy Sadowne, Marcin Gręda – Zastępca Wójta Gminy Sadowne, Zbigniew Kłósek – Wójt Gminy Stoczek, Michael Schudrich – Naczelny Rabin Polski, ks. Antoni Kunicki – proboszcz parafii Sadowne, Zbigniew Niziński – Fundacja „Pamięć, Która Trwa”, Józef Maliński – Prezes Gminnego Koła Kombatantów w Stoczku, Tomasz Szymanik – Przewodniczący RG Sadowne, Piotr Olkowski – radny RG Sadowne, Sławomir Ryszawa – Dyrektor ZSP w Sadownem wraz z uczniami, Małgorzata Koroś – Dyrektor SP w Sadownem wraz z uczniami i harcerzami ze 123 Drużyny Harcerskiej „Włóczykije”, Emil Filipiak – Prezes KS „Wicher” Sadowne, Barbara Laska – Sołtys sołectwa Krupińskie, mieszkańcy Krupińskiego i okolicy.
Przybyłych powitał Wójt Gminy Sadowne Waldemar Cyran, genezę upamiętnienia zamordowanych przedstawił Zbigniew Niziński z Fundacji „Pamięć, Która Trwa”, a zarys historyczny wydarzenia – Sławomir Akonom. Po odsłonięciu pamiątkowej tablicy, wspólnym odmówieniu modlitw i przemówieniach gości, delegacje złożyły pod tablicą wiązanki kwiatów i zapaliły znicze, po czym – po kilku słowach podsumowania – uroczystość zakończono.
Tak ważna uroczystość mogła odbyć się dzięki współpracy Gminy Sadowne z Fundacją „Pamięć, Która Trwa”. Fundacja ta została założona w 2008 roku, aby utrwalać pamięć o wspólnej historii Polaków i Żydów. Jej utworzenie miało głównie na celu prowadzenie działań upamiętniających miejsca i zdarzenia związane z Polakami i Żydami, a zarazem stanowiło też chęć kontynuowania niesienia wymiernej i zorganizowanej pomocy tym, których rodziny zginęły za pomoc Żydom podczas II wojny światowej, a teraz będących w trudnych warunkach życiowych. Utworzenie Fundacji pozwoliło na prowadzenie bardziej kompleksowych i rozszerzonych działań m.in. poprzez dotarcie do wielu nieznanych i niemal zapomnianych miejsc i ludzi, świadków Holocaustu, odnajdowanie nieoznakowanych grobów Żydów, w tym grobów masowych, które następnie Fundacja upamiętnia tablicami. Na bieżąco powstaje też dokumentacja tych miejsc, a gromadzona wiedza przekazywana jest młodemu pokoleniu w szkołach, także przy udziale świadków wydarzeń (więcej o Fundacji na stronie http://www.fpkt.org.pl/index.php?option=com_content&view=frontpage&Itemid=1&lang=pl).
Podsumowując, odpowiednie będą tu słowa z wiersza „Kamienie” autorstwa Sharoon: „Bo tu kamienie milczą najgłośniej nie opowiadając historii ludzi, którzy odeszli w niepamięć”, albo posłużyć się tytułem książki „Treblinka. Kamienie milczą – ja pamiętam”, której autorami są: E. Kopówka i P. Tołwiński. Jak to będzie u nas? Myślę, że… będziemy pamiętać.
Tekst/foto: Sławek Chyliński
