Zupki – grochowa, fasolowa, soczewicowa
Zupa grochowa niektórym kojarzy się z wojskiem albo ze szkolną stołówką. Zazwyczaj grochówkę uważa się za typowo „męską” zupę, która tylko wtedy jest dobra, jak pływa w niej odpowiednio duża „wkładka mięsna”.
Jednak nie jest to prawda, odpowiednio przyrządzona grochówka może być także zupą wykwintną, choć, oczywiście, trudno uznać ją za lekkostrawną. Podobnie jest z zupą fasolową, którą chętnie jadali nasi przodkowie. Są to sycące zupy, polecane zwłaszcza na zimniejsze pory roku.
Grochowa na wędzonce
Składniki:
– 1 ½ szklanki łuskanego grochu
– 15 dag wędzonego chudego boczku lub odpowiedni kawałek wędzonego kurczaka
– 20 dag wędzonej kiełbasy
– 2-3 marchewki
– 1-2 pietruszki
– ½ – ¼ selera korzeniowego
– 1-2 cebule
– 50 dag ziemniaków
– 2-3 ząbki czosnku
– 1 listek laurowy
– 2 ziarenka ziela angielskiego
– suszony majeranek
– sól, pieprz
– ewentualnie 1 łyżka oleju
Wykonanie:
Groch wypłukać i namoczyć na godzinę. Marchewkę, seler i pietruszkę obrać. Przełożyć razem do dużego garnka, zalać sześcioma szklankami wody i zagotować na średnim ogniu. Dodać przyprawy i boczek (w kawałku) i gotować pod przykryciem na małym ogniu około 40-45 minut. Ewentualnie doprawić – smak powinien być dość zdecydowany, bo dodatek ziemniaków nieco go złagodzi. Ziemniaki pokroić w kostkę, dodać do zupy i gotować do miękkości na małym ogniu. Wyjąć warzywa oraz boczek. Warzywa można wykorzystać do sałatki jarzynowej, boczek pokroić na małe kawałki, przełożyć na patelnię i chwilę dusić na niewielkim ogniu (jeśli korzystamy z bardzo chudego boczku lub wędzonego drobiu, należy dodać łyżeczkę oleju). Cebulę pokroić w kostkę, dodać do boczku i zeszklić. Czosnek zmiażdżyć, zetrzeć na tarce lub drobniutko posiekać. Kiełbasę pokroić w kostkę, dodać do zupy razem z boczkiem i majerankiem, ponownie skosztować. Zupę znów zagotować, energicznie mieszając, i natychmiast podawać – powinna być bardzo gorąca.
…wigilijna
Składniki:
– 25 dag całego grochu
– 50 g masła (nie margaryny!)
– 1 średni seler
– 30 g mąki
– 1 średnia marchew
– 2 l wody
– 1 średni ziemniak
– sól
Wykonanie:
Groch umyć i namoczyć w letniej, przegotowanej wodzie jeden dzień naprzód. Gotować następnego dnia w tej samej wodzie, w której się moczył (2 l). Marchew i seler umyć, obrać, pokroić w plastry i wrzucić do gotującego się grochu. Nieco później dodać pokrojone w plastry ziemniaki. Gotować do całkowitego rozgotowania się warzyw i grochu. Gdy ubytek wody podczas gotowania jest bardzo duży, wówczas można go uzupełnić odpowiednią ilością wrzącej wody.
…postna
Składniki:
– 25 dag suchego grochu
– 4 ząbki czosnku
– 4 duże ziemniaki
– 1 porcja włoszczyzny bez kapusty
– 1-2 łyżeczki przyprawy warzywnej typu vegeta
– 1 łyżeczka suszonego majeranku
– 1 łyżka przesianej mąki pszennej
– 4 łyżki oliwy lub oleju
– 1 łyżka masła
– 1 litr wody
– sól, pieprz
Wykonanie:
Groch namoczyć na noc. Rano odlać wodę i zalać groch wrzątkiem, gotować, aż stanie się całkiem miękki. Odcedzić, utłuc lub przepuścić przez maszynkę. Włoszczyznę drobno pokroić lub utrzeć na jarzynowej tarce i zeszklić na tłuszczu. Dodać rozgnieciony czosnek oraz litr wody z dodatkiem przyprawy warzywnej, zagotować. Ziemniaki obrać, pokroić w drobną kostkę, dodać do zupy i ugotować do miękkości. Dodać masę grochową i majeranek, dobrze wymieszać. Mąkę zrumienić na patelni, dodać olej i rozrobić w kilku łyżkach zupy. Jednolitą zasmażkę dodać do grochówki i doprawić do smaku. Najlepiej podawać w kamionkowych kokilkach z grzankami lub groszkiem ptysiowym.
Fasolowa staropolska
Składniki:
– 2 puszki białej fasoli konserwowej
– 25 dag suszonych wędzonych śliwek bez pestek
– 2 łyżki przyprawy do zup w płynie (maggi)
– 2-3 goździki
– sól
– miód
Wykonanie:
Śliwki umyć dokładnie i zalać wodą tak, aby dokładnie przykrywała śliwki. Dodać goździki i zagotować na małym ogniu, odstawić, aby śliwki napęczniały. Napęczniałe śliwki wyjąć i pokroić w paseczki. Śliwki razem z wodą, w której się gotowały, wymieszać z fasolą tak, aby powstała gęsta zupa – ewentualnie uzupełnić wodę. Doprawić do smaku i podgrzać na małym ogniu. Podawać w małych glinianych miseczkach lub bulionówkach. Do zupy podać miodowy razowych chleb lub przyrządzone z niego chrupiące grzanki.
…„meksykańska”
Składniki:
– ok. 1 kg mięsa mielonego
– 2 kostki rosołowe
– 2 cebule
– 1 puszka białej fasoli
– 1 puszka czerwonej fasoli
– 1 puszka groszku konserwowego
– 2-3 listki laurowe
– koncentrat pomidorowy
– przyprawy (sól, pieprz, papryka słodka i ostra oraz inne przyprawy wg uznania)
Wykonanie:
W ok. 2 l wody rozpuścić kostki rosołowe, dodać listki laurowe. Cebulę pokroić w kostkę i podsmażyć na niewielkiej ilości oleju. Mięso dodać do cebuli, posolić, popieprzyć, podsmażyć (podczas smażenia należy rozdrabniać je na mniejsze kawałki) i połączyć z rosołem – podgotować. Fasole i groszek (z zalewami) dodać do garnka i chwilę podgotować, dosmaczyć koncentratem pomidorowym i przyprawami.
…na „wczorajszym” rosole
Składniki:
– 1 puszka konserwowej fasolki (białej lub kolorowej)
– 10 dag wędzonego boczku
– 1-2 cebule
– 6 szklanek rosołu ugotowanego dzień wcześniej
– 1-2 łyżki koncentratu pomidorowego
– 1 łyżka oliwy lub oleju
– 1 łyżka pszennej mąki
– 1 łyżka suszonych ziół (prowansalskie, cząber, oregano, majeranek, tymianek)
– sól, pieprz
Wykonanie:
Cebule drobno pokroić i zeszklić na łyżce tłuszczu. Boczek drobno pokroić, dodać do cebuli i dusić 5 minut. Oprószyć (najlepiej przez sitko) mąką, wymieszać i smażyć 1-2 minuty. Zalać gorącym rosołem, wymieszać z koncentratem, zagotować. Dodać fasolę wraz z zalewą, raz jeszcze zagotować. Podawać ze świeżym pieczywem lub z grzankami.
Soczewiczanka
Składniki:
– 1 szklanka soczewicy
– 5 szklanek grzybowego rosołu z kostki
– 1 łyżka masła
– 1 łyżka mąki
– przyprawa jarzynowa typu vegeta
– 1 pęczek posiekanej zieleniny (natka pietruszki, koperek)
– sok z ćwiartki cytryny
– sól, pieprz
Wykonanie:
Soczewicę umyć i zalać wodą (najlepiej dzień wcześniej), a następnie zagotować. Wodę, która jest zazwyczaj ciemna i mętna, odlać, a ziarenka zalać gorącym bulionem i gotować do miękkości (około 40 minut). Ugotowaną zupę przetrzeć przez sito lub zmiksować, dodać zasmażkę przygotowaną z masła i mąki, podgrzać i doprawić do smaku solą, pieprzem i sokiem cytrynowym. Posypać posiekaną natką pietruszki lub koperkiem. Podawać z groszkiem ptysiowym lub grzankami.
Tekst: Sławek Chyliński
Źródła:
– „Kuchnia polska”, Małgorzata Caprari, Wyd. KDC, Warszawa 2006
– Internet
