Uważajmy w lesie
Lato, spacery w lesie, jagody, a później, jesienią zbieranie grzybów. Jest też pewne ryzyko związane z pobytem w lesie i kosztowaniem owoców runa leśnego.
Sezon jagodowy w pełni, więc warto wiedzieć, jak zachować się podczas zbierania i jedzenia tych owoców, by nie paść ofiarą niebezpiecznej choroby, która może stać się naszym udziałem, jeśli nie zachowamy ostrożności w lesie. Do jagód, poziomek, jeżyn i malin przyczepione są niewidoczne dla oka ludzkiego jaja Echinococcus multilocularis, czyli tasiemca lisiego wywołującego chorobę – bąblowicę wielojamową.
Śródki ostrożności
Grupa wysokiego ryzyka zachorowania na bąblowicę wielojamową to myśliwi, garbarze skór, leśniczy, rolnicy, ogrodnicy, lekarze weterynarii, a także zbieracze jagód i grzybów. Osoby mające bezpośredni kontakt z lisami powinny przestrzegać zasad higieny i używać rękawic ochronnych. Na terenach, gdzie często pojawiają się lisy powinno się zachować szczególną ostrożność – myć owoce i warzywa pod bieżącą wodą oraz nie pić wody z otwartych zbiorników.
Szczególnie niebezpieczny dla człowieka jest kał zarażonego lisa, w którym znajdują się jaja tasiemca. Cechują się one znaczną odpornością na warunki środowiska zewnętrznego oraz działanie środków chemicznych. Mogą przetrwać ponad rok w wysuszonym kale oraz długi czas w niskich temperaturach (kilkadziesiąt godzin w temperaturze minus 70 st. C).
Ale co to za pasożyt?
Bąblowiec wielojamowy jest małym tasiemcem (ok. 2 mm długości) występującym w przewodzie pokarmowym lisów oraz jenotów. Lis wydala z kałem jaja tasiemca, którymi zarażają się drobne gryzonie. Rozwija się u nich w wątrobie postać larwalna pasożyta. Po zjedzeniu gryzonia przez lisa czy jenota, w jego jelicie cienkim rozwijają się dorosłe tasiemce.
Występowanie tasiemca w Polsce
Badania w latach 2001 – 2008 wykazały powszechne występowanie bąblowca u lisów w woj. warmińsko-mazurskim (średnio ok. 40% zarażonych), podkarpackim (37%), mazowieckim (14%) i małopolskim (20%).
Zagrożenie dla człowieka
Człowiek może zarazić się po przypadkowym połknięciu jaj tasiemca. Źródłem zarażenia może być bezpośredni kontakt z tuszą zarażonego lisa (jaja tasiemca na sierści w okolicy odbytu), owoce leśne i grzyby lub zanieczyszczona odchodami lisów ziemia lub woda. Bąblowica wielojamowa jest przewlekłą chorobą wywoływaną przez formę larwalną tasiemca. Pasożyt rozwija się w wątrobie (99% przypadków), rzadziej w płucach, mózgu i innych narządach. Objawy kliniczne (bóle w prawym podbrzuszu) pojawiają się dopiero kilka – kilkanaście lat po zarażeniu. Choroba w swym przebiegu jest bardzo podobna do rozwoju nowotworu, występują przerzuty do odległych narządów. Dlatego też ważne jest jak najszybsze rozpoznanie choroby i włączenie odpowiedniego leczenia w wyspecjalizowanym ośrodku.
Zagrożenie dla ludzi ze strony tego niebezpiecznego pasożyta jest duże, zwłaszcza na terenach ogniskowego występowania u lisów. Sprzyja temu zwiększająca się z roku na rok populacja lisów oraz występowanie tasiemca u lisów na większości terytorium Polski. Drapieżniki te często bytują w pobliżu siedzib ludzkich, co stanowi bezpośrednie zagrożenie dla człowieka i możliwość zarażenia się psów i kotów polujących na drobne gryzonie (żywiciele pośredni).
Pamiętajmy więc!
Nie spożywajmy leśnych owoców bezpośrednio w miejscu ich zbierania i… wprowadźmy zasadę mycia owoców oraz warzywa pod bieżącą wodą, a także powstrzymajmy się od spożywania wody z otwartych zbiorników.
Agata Tabor
Opracowano na podstawie materiałów Pracowni Parazytoz Zwierząt Domowych Instytutu Parazytologii Polskiej Akademii Nauk
