Sadowne 10 lat po odzyskaniu niepodległości

11 listopada 1918 roku, po 123 latach niewoli, odrodziło się Państwo Polskie. Odzyskanie niepodległości było możliwe nie tylko dzięki dążeniom niepodległościowym całego Narodu, ale przede wszystkim klęsce mocarstw rozbiorowych w czasie I wojny światowej.

Pierwsze lata niepodległości wypełniła walka zbrojna o ustalenie granic odrodzonego państwa, integracja dawnych trzech zaborów oraz odbudowa ze zniszczeń wojennych.

II Rzeczypospolita była szóstym pod względem powierzchni krajem Europy. Większość, czyli prawie 65% ludności, utrzymywało się z rolnictwa, jednak były to gospodarstwa rozdrobnione, liczące do dwóch hektarów /około 33%/, natomiast 45% pozostałych  gruntów stanowiły gospodarstwa o powierzchni powyżej 100 hektarów.

Pierwsze lata niepodległości poprawiły nieco sytuację gospodarczą. Zamówienia dla armii toczącej wojnę wywarły korzystny wpływ na rozwój przemysłu. Jednak odbudowa kraju i utrzymanie wojska kilkakrotnie przewyższyło dochody państwa. Polityka fiskalna była wyjątkowo nie agresywna, nie brano również kredytów w bankach państw zachodnich.

Rząd próbował rozwiązać problem dodrukiem banknotów bez pokrycia, co oczywiście powodowało galopującą inflację – apogeum inflacji osiągnięto w styczniu 1924r., gdzie za 1 dolara płacono 250000000 marek polskich!

Zdjęcie banknotu „pożyczkowego” 10000000 Marek Polskich wyemitowanego przez PKKP

W tej dramatycznej sytuacji Prezydent powołał ponadpartyjny „Rząd fachowców” z Władysławem Grabskim na czele, który natychmiast przystąpił do reform pieniężnych. Nałożono nadzwyczajny podatek dla najbogatszych, ograniczono wydatki na kolej i wojsko, i przystąpiono do reformy pieniądza.

Jak nam tym tle przedstawiała się sytuacja gospodarcza Sadownego?

Sadowne, wieś leżąca na uboczu wielkiej polityki spokojnie rozwijała rzemiosło i drobne warsztaty. W roku 1929 ukazała się „Księga adresowa Polski rok 1929”, w której na stronie 585 odnotowana jest wieś Sadowne. Poniżej zamieszczam swoiste „who ist who” Sadownego i okolic.

SADOWNE  

Wieś i gmina  (z  przynależn.:  Grabiny, Krupieńskie, Podborze, Sadoleś, Zieleniec), powiat Węgrów, sąd pok. Stoczek, sąd okr. Siedlce, linia kol. Małkinia –Warszawa, Młyny i tartaki.

• Właściciele ziemscy: Kurnatowska Elż. (4000 i Zofiówka 218).
• Akuszerki: Samuel M.
• Apteki: Gołębiowski S.
• Bednarze: Ołowski A.
• Bławaty:  Jankowska A. – Karp S. – Wileńska E.
• Cieśle:  Djoniziak.J.
• Fryzjerzy: Bolechmajer B.
• Galanteria: Karp M. – Sobótka W. – Wolman K.
• Herbaciarnie: Grinberg M.
• Kawiarnie: Bartasiewicz J.
• Kolonialne art.: Czerwonogóra M. – Karp M. – Sówka J.
• Kołodzieje: Decyk A. – Garno Z. – Grądzki F.
• Kooperatywy: Stowarzyszenie spożywcze.
• Kowale: Handelman S.
• Krawcy: Koper S.
• Manufaktura: Granatsztejn S. – Kiczkowski B. – Rozencweig J.
• Młyny: Czarkowski L. (mot) – Ufnal K. i Krupiński.
• Murarze: Skarpetowski A.
• Nabiał: Budny W. (G.) – Kopensztejn H. – Składanek M. (G.).
• Nierogacizna – handel: Pytliński B.
• Olejarnie: Goldstein A. – Handelman S. –Wójcik (Z.).
• Opał: Przestrzeleniec.
• Pensjonaty: „Górka“(Z.).
• Piekarze: Cieśliński F. – Lubkiewicz L. – Wolman J.
• Piwiarnie: Wójcik J. (Z.).
• Restauracje: Janinas W.
• Rzeźnicy: Kołodziejek S. – Pawlowski S. – Skóra  S. – Wierzbicki L.
• Skóry: Czapkiewicz  H. – Altmark  Ch.

• Spożywcze artykuły: Abramczyk P. – Czarkowski L. – Czerwonogóra  M. – Dąbrowski St. – Freilich  B. – Komorowska Fr. – Nowak B. – Radzymiński J. – Siwka J. – Topola J. – Trojan Fr. – Zylberberg A.                                                                                               BOJEWO – Barbusiewicz J. – Czarkowska Z. – Leszcz M. – Michalowska S.

• Stolarze: Grabowski  W.
• Szewcy: Borkowski S.
• Tapicerzy: Szymanik J.
• Tartaki:  Kurnatowska E.(par.) – Zamoyski hr. Z. (par) – Cukier K. I Cukier N (Z.).
• Wina i Wódki: Chełchowski I.
• Zegarmistrze: Szlafmyc M.

UWAGA! Zachowano pisownię z 1929 roku. W II części podane zostaną inne miejscowości,  które obecnie są w granicach obecnej gminy Sadowne.

Opracował: W.O.