Akcja ŻONKILE 2023 w Sadownem
W Sadownem w rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim uczczono pamięć Żydów pomordowanych przez hitlerowców w czasie II wojny światowej.
19 kwietnia br. przypada 80. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim – największego zbrojnego zrywu Żydów podczas II wojny światowej, a zarazem pierwszego powstania miejskiego w okupowanej Europie. Tego dnia Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN organizuje corocznie akcję społeczno-edukacyjną „Żonkile”.
Dlaczego żonkile?
Ostatni przywódca Żydowskiej Organizacji Bojowej Marek Edelman, który przeżył likwidację getta, przez lata pielęgnował pamięć o wydarzeniach z 1943 roku. Do końca życia w rocznicę powstania przychodził pod Pomnik Bohaterów Getta, by oddać hołd poległym towarzyszom. Wraz z nim przychodziło coraz więcej ludzi z żółtymi kwiatami, również z żonkilami. Wszyscy, którzy chcieli pamiętać tragiczny los mieszkańców getta, żonkile uczynili symbolem zbiorowej pamięci.
Akcji od początku towarzyszy hasło „Łączy nas pamięć”, które podkreśla siłę wspólnoty, znaczenie solidarności, potrzebę dialogu ponad podziałami – pamięć o przeszłości jest jedną z nadrzędnych wartości, które nas jednoczą i nadają nam wspólną tożsamość, niezależnie od światopoglądu czy sympatii politycznych.
W tym roku organizatorzy akcji zaplanowali rozdanie 450. tysięcy papierowych kwiatów. Liczba ta symbolizuje liczbę Żydówek i Żydów, którzy byli zamknięci w getcie warszawskim w momencie jego największego przeludnienia – wiosną 1941 roku.
Akcja „Żonkile 2023” w Sadownem
Sadowieńskie żonkile, papierowe kwiaty, które przygotowały Panie z GBP i GOK, 19 kwietnia przypięto wszystkim uczestnikom uroczystego spotkania.
Tego dnia, przed południem, do sali sadowieńskiego GOK-u przybyli mieszkańcy osady, w tym głównie uczniowie Szkoły Podstawowej im. bł. ks. Edwarda Grzymały w Sadownem. Miejscowe władze reprezentowali: Zasępca Wójta Gminy Sadowne p. Marcin Gręda i p. Piotr Olkowski – Wiceprzewodniczący Rady Gminy Sadowne. Spotkanie pod hasłem „Łączy nas pamięć” zorganizowała Gminna Biblioteka Publiczna w Sadownem, a w jej imieniu przybyłych powitała i omówiła przesłanie uroczystości p. Dyrektor GBP Ewa Piórkowska.
P. Sławomir Akonom, nauczyciel i lokalny historyk, omówił genezę zamieszkania terenu Polski, Warszawy, gminy Sadowne przez ludność żydowską. Zaznaczył, iż akcję „Żonkile” dedykujemy cywilom – około 50. tysiącom kobiet, mężczyzn i dzieci przebywających w kryjówkach na strychach domów i podziemnych bunkrach w trakcie walk, a także w gruzach getta po upadku powstania. Przez wiele tygodni pozostawali nieuchwytni dla niemieckich żołnierzy, a ich opór był tak samo ważny, jak opór tych, którzy walczyli z bronią w ręku.
Akcja ta ma też na celu przywrócenie pamięci o ludności Polski narodowości żydowskiej, zamieszkującej w miejscowościach takich, jak Sadowne, gdzie jej populacja stanowiła kilkadziesiąt procent lokalnej społeczności. Jednak bestialski hitleryzm nie miał dla nich litości (o losach sadowieńskich Żydów można poczytać w maszynopisie byłego dyrektora Szkoły Podstawowej w Sadownem ś.p. Edwarda Sówki pt. http://info.sadowne.pl/?cat=841).
P. Sławomir Akonom zaprezentował również animowany, krótkometrażowy film pt. „Zdążyć przed Panem Bogiem”, wyprodukowany przez Muzeum POLIN (organizatora akcji), oparty na motywach książki „Zdążyć przed Panem Bogiem” Hanny Krall (film można obejrzeć na stronie https://www.youtube.com/watch?v=UpiWdfUgRyY&vl=pl). Następnie, w kilku słowach sytuację Żydów Sadownego przedstawił p. Krzysztof Kądziela – emerytowany nauczyciel oraz kustosz Muzeum Leśnictwa i Łowiectwa w Sadownem.
Po zapoznaniu się z przygotowaną w sali wystawą książek na temat losów ludności żydowskiej, szkicem lokalizacji domostw sadowieńskich Żydów i fragmentem zwoju tory z b. miejscowej synagogi, stanowiącym eksponat Muzeum Ziemi Sadowieńskiej, uczestnicy spotkania udali się na sadowieński Majdan, pod pomnik upamiętniający Żydów i Polaków zamordowanych przez hitlerowców w 1943 r., gdzie złożyli kwiaty i zapalili znicze.
Pamięć o przeszłości jest jedną z nadrzędnych wartości!!!
Tekst/foto: Sławek Chyliński
